wtorek, 24 listopada 2015

Szkółki Podzameckie




W tym poście zamieszczę wszystko co związane jest ze Szkółkami Podzameckimi w których to pracował Feliks Rożyński. Wszystko o  owych szkółkach, wszystko o Rożyńskim i jego odmianach roślin. 

Poniżej zeskanowałam art.  Jankowskiego z Ogrodnika Polskiego z 1896 roku






Poniżej zeskanowałam art.  Jankowskiego z Ogrodnika Polskiego z 1896 roku 18 nr 19.Jest to jednak II cześć, pierwsza była w nr 17-tym















W tym samym Ogrodniku Polskim notatka na temat katalogu Szkółek Podzameckich. 






Poniżej zeskanowałam katalog Szkółek Podzameckich jesień 1937-wiosna 1938, ale tylko strony na których oferowano polskie odmiany roślin, dokładnie odmiany Feliksa Rożyńskiego i S. Tokarza oraz polskie odmiany owocowe - zakreśliłam je na zielono (na czerwono podkreślał dawny właściciel katalogu)








Jabłoń Ananas Berźenicki


Jabłoń Kosztela


Grusza Król Sobieski


Tu nie jestem pewna czy wiśnia Minister Podbielski to polska odmiana - sprawdzam. 


Picea abies, świerk pospolity 'Globulalis Compacta' - Rożyńskiego.
Picea abies, świerk pospolity 'Krasicki'ana'  -   Rożyńskiego             







Picea pungens, świerk srebrzysty (obecnie kłujący) 'Compacta Pyramidalis' - Tokarza



Thuja occidentalis, żywotnik zachodni 'Fastigiata Globularis Compacta' - tu wygląda że jest nawiasie (T) - czyli Tokarz a w "Szkółkarstwo Polskie 1799-1999" Pan Jakub Dolatowski na stronie 156 pisze, że jest to odmiana Konstantego Krynickiego.  Skan poniżej. 





Thuja occidentalis Wareana Palliviridis - Tokarza. 
Poniżej skan z pozycji "Szkółkarstwo Polskie 1799-1999" strona 156 na temat powyższej odmiany.





Acer negundo pruinosum viride aur.marg. obecnie Acer negundo "Viride Aureomarginatum"
- Rożyńskiego. Poniżej skan z pozycji "Szkółkarstwo Polskie 1799-1999" strona 157 na temat powyższej odmiany.







Fraxinus pubescens 'Globosa' Crispa obecnie Fraxinus pennsylvanica "Crispa" - RożyńskiegoPoniżej skan z pozycji "Szkółkarstwo Polskie 1799-1999" strona 168 na temat powyższej odmiany.






Tak o Fraxinus pennsylvanica "Crispa" pisze p. Szmit. 


                                                   Bronisław Jan Szmit



Jabłoń Scheideckera (Malus ×scheideckeri L. Späth ex Zabel 


        Quercus robur 'Jan Zamoyski', dąb szypułkowy 'Jan Zamoyski' - Rożyńskiego



Robinia pseudoacacia 'Rozynskiana', robinia akacjowa 'Rozynskiana' - Rozyńskiego










                                                                       
Artykuł P. Olszanowskiego 

Hodowcy z polską duszą. Aby lepiej przybliżyć Państwu tematykę „Drzew z polską duszą” - polskich odmian wyhodowanych w okresie od końca XIX w do 1939 r. należy napisać kilka słów o ich hodowcach. Właściwie większość odmian „wyszła spod ręki” dwóch szkółkarzy – Feliksa Rożyńskiego oraz Antoniego Wróblewskiego i im właśnie poświęcony zostanie niniejszy artykuł.

Feliks Rożyński urodził się 20 maja 1859 r. w miejscowości Wydawy koło Ponieca w Wielkopolsce (ówcześnie pod zaborem pruskim). Po ukończeniu szkoły, odbyciu praktyk w lasach kórnickich należących do Jana Działyńskiego i zdobyciu tytułu zarządcy lasów, w 1883 r. przeniósł się do zaboru rosyjskiego. Tam przez dwa lata Rożyński nadzorował gospodarkę leśną w okolicach Pińczowa. W 1885 r. przybył do Podzamcza koło Maciejowic, by objąć stanowisko pełnomocnika majątków należących do rodziny Zamoyskich, w tym Szkółek Podzameckich. Warto wspomnieć, że owe folwarki przedstawiały wtedy opłakany stan, a słynne później na całą Europę i nie mające konkurencji w carskim imperium Szkółki Podzameckie były ledwie półhektarową kwaterą gdzie produkowano siewkę sosny. W przeciągu zaledwie 30 lat Rożyński zaprowadził wzorową gospodarkę leśną, majątki odbudował, a Szkółki doprowadził do niewyobrażalnego rozkwitu. W 1914 r., kiedy odchodził z posady u Zamoyskich, miały one powierzchnię 135 ha i były warte 1 000 000 rubli srebrem! Rożyński dokonał tego dzięki swoim wrodzonym cechom: pracowitości, pomysłowości i samodyscyplinie. Był poza tym osobą niezwykle kompetentną, wymagającą, miał świetne zdolności przywódcze. Koledzy Rożyńskiego po fachu, którzy odwiedzali Szkółki, określali jego podwładnych jako „armię” pracującą niczym mechanizmy zegarka.
Rożyński oprócz zarządzania majątkami, zajmował się hodowlą twórczą nowych odmian w Szkółkach. W ciągu swojej kariery wyselekcjonował ich około sześćdziesięciu! Wszystkie te taksony były spontanicznymi siewkami o zmutowanych cechach. Jak pisał sam Hodowca w swoim życiorysie, zagony z siewkami podlegały dokładnej kontroli, a siewki odbiegające od typu zaznaczano palikami lub łykiem. Rożyński za wyszukanie potencjalnego kandydata na nową odmianę, płacił pracownikom rubla srebrem. Jesienią wyselekcjonowane siewki rozsadzano osobno i poddawano dalszym obserwacjom. Najwartościowsze trafiały do produkcji, a w roku wprowadzenia nowej odmiany do sprzedaży, Hodowca opisywał ją w datowanym cenniku o wielotysięcznym nakładzie. Odmiany Rożyńskiego w dużej mierze już niestety nie istnieją, choć i tak stanowią najliczniejszą grupę w naszym opracowaniu: „Drzewa z polską duszą”. Niektóre wprowadzane były do sprzedaży tylko na jeden sezon, inne robiły swego czasu zawrotną karierę. Po 1945 r. niemalże wszystkie zostały skazane na „banicję” i wypadły z obiegu w polskim szkółkarstwie.
Feliks Rożyński nie wrócił już po I wojnie światowej do kierowania Szkółkami Podzameckimi. Jego odejście miało związek ze zmianą warty na szczeblu zarządzania majątkami – dotychczasowy pracodawca Rożyńskiego, Andrzej Zamoyski, przekazał główną administrację dóbr podzameckich swojemu synowi Franciszkowi. Rożyński po tym czasie zajmował różne stanowiska, między innymi był radcą oraz pierwszym referentem łowiectwa w Głównym Zarządzie Dóbr Państwowych Ministerstwa Rolnictwa w Warszawie. Od 1 lipca 1925 r. pełnił funkcję nadleśniczego Nadleśnictwa Włoszakowice w rodzimej Wielkopolsce. Zmarł 25 czerwca 1929 r. na zawał serca podczas polowania we włoszakowickich lasach.
Szkółki Olszanowski Drzewa Krzewy Byliny 46-022 Zawada. 

Rachunki Rożyńskiego




                    










Artykuł w "Kurierze Warszawskim"  z 20 lipca 1906 r. 









Artykuł z "Łowca Polskiego" z 8 czerwca 1929 roku.





Notatka z Ogrodnika Polskiego" z 1890 r. nr 24